Wszystko o głowniach noży
Wszystko o głowniach noży
Jaka powinna być długość głowni noża?
Jaka powinna być grubość głowni?
Wybierać nóż nie należy sugerować się jedynie grubością głowni, ponieważ istotne parametry, takie jak przede wszystkim wytrzymałość oraz właściwości tnące konkretnego noża zależą raczej od przekroju poprzecznego, w tym od szerokości głowni, jak również od geometrii szlifu na płazach (w zależności od szlifu nóż będzie lepiej lub gorzej ciął dany materiał), aniżeli od grubości. Można natomiast ogólnie założyć, że raczej każdy nóż z głownią grubszą niż 5 mm ma skłonność do klinowania się w materiale ciętym, szczególnie jeśli jest to głębsze cięcie. Uważa się, że uniwersalna grubość to między 3 a 4 mm - poniżej to raczej kuchenniaki, necki i nieduże fixy EDC.
Jaką wybrać geometrię głowni?
Tak postawione pytanie jest bardzo szerokie i raczej nie da się na nie jednoznacznie odpowiedzieć.
Natomiast, można wskazać kilka podstawowych zasad dotyczących geometrii głowni noża. Oto najważniejsze z nich:
- lepsze właściwości tnące uzyskamy jeżeli szlif na płazach głowni sięga dość wysoko;
większa wytrzymałość na naprężenia boczne głowni jest wtedy, gdy występuje duże pole przekroju poprzecznego przy danej szerokości i grubości głowni;
- szlif wklęsły zapewnia lepsze właściwości tnące, jednakże ogranicza wytrzymałość głowni (przy nożach myśliwskich, turystycznych, albo składanych, nie jest właściwie żaden problem, jednak jeśli chcemy używać noża do rąbania bądź innych ciężkich zadań, wówczas lepiej wybrać nóż z płaskim szlifem głowni);
- głownie o profilu „recurve”, czyli takie, w których w przekroju bocznym krawędzie tnące przypominają przewróconą literę “S”, znakomicie sprawdzają się przy cięciu materiałów włóknistych, gdyż dobrze uwydatniają brzuch ostrza (trzeba jednak wziąć pod uwagę, że w takim nożu odcinek głowni od strony rękojmi jest osłabiony, a poza tym ciężko się go ostrzy zwykłą, płaską osełką);
- głownie typu „tanto” bądź „drop-point”, warto rozważyć jeżeli zależy nam na dobrej wytrzymałości czubka , natomiast jeżeli ważniejsza dla nas jest skuteczność wbijania noża, lepiej sprawdzi się głownia sztyletowa czy „spear-point”. Dobrym kompromisem między tymi dwoma rozwiązaniami może być nóż z głownią typu „clip-point”, „bowie”, lub „drop-point” - te modele posiadają niewielkie frezowanie na grzbiecie głowni od strony czubka, nazywane “fałszywym ostrzem” (naostrzone lub częściowo naostrzone).
Najważniejsze profile głowni
-----
Wybór odpowiedniego noża jest niezwykle ważny, zwłaszcza jeżeli zamierzamy zainwestować w naprawdę dobre narzędzie. Dlatego też, przed podjęciem ostatecznej decyzji, warto dowiedzieć się czegoś o najistotniejszych rodzajach głowni oraz o tym jakie jest ich zastosowanie.
1. Drop Point
Głownie tego typu są bardzo często wykorzystywane w nożach roboczych oraz tych przeznaczonych dla myśliwych. Posiadają one bowiem świetne właściwości tnące, a ich czubek jest bardzo wytrzymały. Cechami charakterystycznymi głowni Drop Point jest wyraźna krzywizna brzucha ostrza oraz wypukły spadek grzbietu w kierunku czubka.
2. Clip Point
Ten typ głowni stanowi swego rodzaju kompromis pomiędzy nożami, które mają pełnić rolę narzędzi, a tymi które stanowią broń. Z tego powodu, głownia Clip Point jest wykorzystywana w nożach myśliwskich, roboczych oraz bojowych.
W porównaniu do podobnej głowni Drop Point, krzywizna brzucha ostrza jest nieco mniejsza, a grzbiet opada w kierunku czubka po linii prostej. Głownia Clip Point nie ma również tak dobrych właściwości tnących, ale za to posiada większą zdolność do przebijania.
3. Bowie
Głownia Bowie posiada doskonałe właściwości tnące, a przy tym ma wysoką zdolność do przebijania, dzięki czemu doskonale sprawdza się we wszelkiego typu nożach bojowych oraz roboczych. Jej jedyną wadą jest to, iż wytrzymałość czubka jest dość niska.
Krzywizna brzucha ostrza głowni Bowie jest wyraźnie zaznaczona i posiada wklęsły odcinek grzbietu przed czubkiem. W wielu przypadkach właśnie ten odcinek jest zaostrzony, lub też można go naostrzyć.
4. Trialing Point
W głowni Trialing Point krzywizna krawędzi jest mocno zaznaczona, brzuch ostrza jest wyraźny, a czubek znajduje się nad linią grzbietu. Dzięki temu, odcinek brzucha ostrza ma doskonałe właściwości tnące, a zatem jest to idealny profil do noży myśliwskich, których używa się do skórowania. Niestety jednocześnie w głowni Trialing Point trudno jest kontrolować czubek w czasie pracy czy zadawać pchnięcia w walce.
5. Recurve
Krawędź tnąca w przypadku tej głowni ma kształt fali. W profilu Clip Point, Bowie albo Drop Point, od połowy głowni rozpoczyna się wklęsły odcinek. Łuk ostrza jest mocno zaznaczony i dość długi, przez co profil ma świetne właściwości tnące. Dlatego też, jest on wykorzystywany w nożach myśliwskich, roboczych oraz tych używanych do walki. Jeśli chodzi o słabe punkty tego profilu, to należy wspomnieć o małej wytrzymałości głowni na obciążenia poprzeczne oraz fakt, iż ciężko jest ostrzyć noże z takim profilem na płaskim kamieniu.
6. Kukri
Można powiedzieć, że głownia Kukri jest dłuższą i szerszą wersją głowni Recurve z grzbietem typu Drop Point. Jest ona wykorzystywana w tradycyjnych nożach stosowanych przez górali z Nepalu. Przypomina ona starogreckie głownie kopis oraz machaira i sprawdza się doskonale w cięciu oraz rąbaniu. Słaby punkt głowni Kukri to jej mała wytrzymałość na obciążenia poprzeczne oraz problematyczne ostrzenie.
7. Spear Point
Głownia Spear Point posiada symetryczny profil, w którym krzywizny grzbietu i brzucha są takie same, tworząc kończysty czubek. Zazwyczaj ma on jedną krawędź tnącą, a grzbiet jest nienaostrzony, albo też jest ostry tylko na niedługim odcinku do strony czubka. Najczęściej głownia Spear Point jest wykorzystywana w nożach bojowych i małych nożach codziennego użytku. Ma ona jednak dość niewielką krzywiznę brzucha ostrza oraz małą szerokość szlifu, przez co jej właściwości tnące nie są imponujące.
8. Dagger/Sztylet
Głownia Dagger jest obosieczna i posiada symetryczny profil, w którym krzywizny grzbietu i brzucha są takie same, tworząc kończysty czubek. W tym konkretnym profilu, zaostrzone są obydwie krawędzie tnące, przez co ma on świetne zdolności penetracyjne oraz można go wykorzystać podczas walki. Zwykle jest wykorzystywany w nożach wojskowych oraz tych używanych do samoobrony. Tak samo jak w głowni Spear Point, słabym punktem tego modelu jest mała krzywizna brzucha ostrza oraz niewielka szerokość szlifu, w związku z czym ma słabsze właściwości tnące.
9. Tanto
Głownia Tanto jest geometryczna i w pewnym zakresie jest nawiązaniem do puginałów oraz japońskich mieczy. Nie ma ona brzucha ale ostre załamanie krawędzi tnącej, tworzące kanciasty czubek. Jest on dzięki temu bardziej wytrzymały i zwiększona jest również zdolność do zadawania cięższych obrażeń podczas walki przy jego pomocy. Działa on jak gilotyna, a załamanie krawędzi tnącej jest w stanie spruć cięty materiał. Profil ten wykorzystuje się głównie w nożach taktycznych. Słabym punktem głowni Tanto jest jej niepraktyczne zakończenie, słabsza przebijalność oraz gorsze właściwości tnące.
10. Spike
Głownia Spike jest wykorzystywana w małych nożach codziennego użytku. Ma ona kształt ostrego, długiego trójkąta, ostry czubek oraz bardzo mały łuk krawędzi tnącej.
11. Warncliff
W głowni Warncliff ostrze ma kształt jastrzębiego dzioba, grzbiet ostro spada w kierunku czubka ostrza, a krawędź tnąca jest prosta. Głownia tego typu wykorzystywana jest w małych nożach codziennego użytku, precyzyjnie tnie i struga.
12. Sheepsfoot
Głownia Sheepsfoot nie ma brzucha ostrza, posiada natomiast delikatnie łukowatą albo całkiem prostą krawędź tnącą, a także wypukły grzbiet, który szybko opada. Dzięki temu, iż głownia nie ma agresywnego czubka, często jest stosowana w nożach ratowniczych, używanych do rozcinania pasów bezpieczeństwa czy ubrań.
13. Hookblade
W głowni Hookblade grzbiet ma hakowate wycięcie, które posiada zaostrzone krawędzie. Zazwyczaj używa się jej w nożach myśliwskich, gdyż doskonale sprawdza się podczas patroszenia czy skórowania. Czasem jest też wykorzystywana w nożach ratowniczych.