Uwielbiasz jeść jajka? To musisz o nich wiedzieć!

Jajka, zwłaszcza te kurze, obecne są w kuchniach niemal wszystkich krajów na świecie i trudno się temu dziwić. Są to produkty łatwo dostępne i tanie, które dostarczają nam wielu cennych wartości odżywczych, a do tego można z nich przyrządzić wiele smacznych dań, zarówno na słono, jak i na słodko. Skoro tak często sięgamy po jajka, warto o nich wiedzieć nieco więcej. Poniżej zdradzamy najciekawsze fakty na ich temat oraz przedstawiamy triki, dzięki którym można się cieszyć ich smakiem jeszcze bardziej. 

Niepozorne jajko skarbnicą wartości odżywczych
Każdy, kto interesuje się doniesieniami z dziedziny dietetyki, wie, że na temat jajek naukowcy mieli przez ostatnie lata bardzo różne zdanie. Jeszcze do niedawna panował pogląd, że zjadanie więcej niż 2 jajek tygodniowo może skutkować niebezpiecznym wzrostem cholesterolu, który, jak wiadomo, powoduje miażdżycę, choroby serca i układu krążenia. Najnowsze badania przeczą jednak tej teorii, ponieważ jak się okazuje, jajka zawierają lecytynę oraz kwasy Omega-3, które rozbijają cholesterol na mniejsze cząsteczki. Nie oznacza to jednak, że jajkami możemy się bezkarnie objadać – według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) bezpieczną ilością dla zdrowej osoby dorosłej jest do 10 sztuk tygodniowo.

Jedzenie jaj w umiarkowanej ilości z pewnością wyjdzie nam na zdrowie, ponieważ jest to skarbnica cennych dla naszego organizmu wartości odżywczych. W ważącym około 55 g kurzym jaju znajdują się m.in.:

- około 7 g pełnowartościowego białka – jest ono wręcz dla nas idealne, ponieważ obejmuje także aminokwasy egzogenne, czyli niewytwarzane przez nasz organizm (1 jajko kurze zaspokaja około 25% zapotrzebowania na białko u osoby dorosłej),
- witaminy A, D, K, E oraz z grupy B,
- minerały – m.in. fosfor, wapń, magnez, żelazo, sód, cynk, potas,
- kwasy tłuszczowe,
- beta-karoten i luteina – barwniki te pomagają chronić nas przed promieniowaniem UV, a także wzmacniają wzrok,
- cholina – wzmacnia pracę mózgu i układ nerwowy.

Warto jednak wiedzieć, że ilość powyższych składników nie jest taka sama w każdym jajku – to zależy m.in. od tego, co jadły kury, a także jak przygotowujemy jajka przed ich zjedzeniem. Również wartość kaloryczna może nieco się różnić, ale przyjmuje się, że jedno ugotowane jajko ma około 75 kcal.

Akcesoria do jajek - kliknij tutaj

Które jajka są najzdrowsze?
Kiedyś jadano głównie jaja kurze, jednak dzisiaj w sprzedaży są również przepiórcze, kacze, gęsie, a nawet strusie. Różnią się one nie tylko kształtem, ale także zawartością składników odżywczych oraz smakiem.

- Jajka kurze – mają najlepszy smak, dlatego jadamy je najczęściej. Warto jednak wiedzieć, że najzdrowsze są te od kury zielononóżki, bo mają mniej cholesterolu (nawet o 30%),
- Jajka kacze i gęsie – są większe od kurzych i zawierają większą ilość tłuszczu (przez to są ciężkostrawne), co nie pozostaje obojętne na ich smak, dlatego używa się ich przeważnie do ciast i sałatek,
- Jajka przepiórcze – to najmniejsze jajka w sprzedaży, które mają charakterystyczne ciemne plamki – są cenione przez alergików, a także za dużą zawartość witamin i minerałów,
- Jaja strusie – jedna sztuka waży około 1,5 kg, a więc wystarcza na zrobienie jajecznicy dla 10 osób. Warto od czasu do czasu po nie sięgnąć, ponieważ mają nieco mniej cholesterolu niż jajka kurze, za to więcej witamin i są bardzo dobre w smaku.

Ponieważ jajka są bardzo zdrowe, warto podawać je dzieciom. Pierwszy raz można to zrobić, gdy maluch skończy około 7 miesięcy, jednak lepiej żeby było to samo żółtko ugotowane na twardo i rozdrobnione (białko bywa silnym alergenem). Dopiero gdy dziecko będzie miało ukończony roczek, można mu już zacząć serwować jajka na miękko. Nieco starszym maluchom warto je podawać w zabawnej foremce np. w kształcie ludzika z młoteczkiem do rozbijania skorupki jajka  – to powinno zachęcić ewentualnego niejadka do zjedzenia wartościowego posiłku.

Gotowanie jajek – jak należy to robić?
Jeśli zależy nam na dostarczeniu jak największej ilości cennych wartości odżywczych pochodzących z jajek, należy wiedzieć, jak je przyrządzić. Najwięcej składników cennych dla naszego organizmu zawiera żółtko. Ważna jest długość obróbki termicznej – im jest ona dłuższa, tym mniej substancji pozostanie w produkcie, a do tego potrawa będzie bardziej ciężkostrawna.

Najlepsze dla naszego zdrowia są więc jajka na miękko, a także krótko smażona jajecznica bądź jajka sadzone przygotowane na niewielkiej ilości tłuszczu. Aby danie nie przywierało do dna, wystarczy użyć odpowiedniej patelni do smażenia jajek np. ze specjalnymi wgłębieniami . A jeśli chcemy sadzone o idealnie okrągłym kształcie, użyjmy sprytnych foremek do jajek z wygodnym uchwytem. .

Przy okazji warto przypomnieć, jak długo powinno się gotować jajka, by były na miękko – idealny czas od zagotowania wody powinien wynosić w zależności od wielkości produktu:

- 3,5 minuty – dla jajek o rozmiarze S,
- 4 minuty – dla jajek o rozmiarze M,
- 5,5 minuty – dla jajek o rozmiarze L.

Jeśli nie chcemy stać nad garnkiem ze stoperem, wystarczy skorzystać ze specjalnego urządzenia, jakim jest wskaźnik stopnia ugotowania jajek  – wystarczy wrzucić go do garnka z jajkami i obserwować zmieniający się kolor.

Dla bardziej wymagających użytkowników producenci gadżetów AGD wymyślili coś lepszego – jajowar, czyli urządzenie, które ugotuje jajko idealne bez użycia garnka.

Przy okazji warto poznać sprytny sposób na to, by podczas gotowania uniknąć pękania jajek – do wody należy dodać łyżkę octu bądź soku z cytryny. Jeszcze skuteczniej działa delikatne nakłucie skorupki na czubku jajka przed jego gotowaniem. Można to zrobić zwykłą igłą do szycia, ale by mieć pewność, że nie potłuczemy skorupy, warto sięgnąć po nakłuwacz do jajek , który zrobi to dużo delikatniej.

Które jajka są lepsze - z chowu klatkowego czy ściółkowego?

Stając przed sklepową półką z jajkami, można dzisiaj dostać zawrotów głowy. Bo jak wytłumaczyć fakt, że pozornie te same jajka (od kur) mogą mieć aż tak różne ceny? Ogólnie cena jajek zależy od ich wielkości (najtańsze są S i M, najdroższe XL), ale przede wszystkim od sposobu hodowli i karmienia kur. Można się o nim dowiedzieć z napisów na opakowaniu bądź symbolu liczbowego na pieczątce widniejącej na skorupce:

- 0 oznacza chów ekologiczny – kury hodowane są na wolnym wybiegu i dostają ekologiczną paszę, czyli całkowicie naturalną (jest to tradycyjny sposób hodowli odbywający się często w małych gospodarstwach),
- 1 to chów na wolnym wybiegu – ten sposób hodowli jest zbliżony do ekologicznego, ponieważ kury mogą swobodnie przemieszczać się po wybiegu na świeżym powietrzu, jednak mogą dostawać paszę zarówno ekologiczną, jak i sztuczną,
- 2 – chów ściółkowy – w tym przypadku kury cały czas przebywają w zamkniętym pomieszczeniu, po którym mogą jednak swobodnie się poruszać (chodzą po ściółce),
- 3 – chów klatkowy – jest to dość przykry dla kur sposób ich hodowli, ponieważ polega na trzymaniu ptaków w ciasnych klatkach w zamkniętym pomieszczeniu.

Najtańsze jajka pochodzą z chowu klatkowego, ponieważ generuje on najmniej kosztów dla producenta. Choć sposób hodowli ptaków jest w tym przypadku wątpliwy moralnie, to jednak wbrew pozorom nie wpływa negatywnie na jakość jaj i ich wartości odżywcze. Badania wykazały, że zarówno w jajkach z oznaczeniem 0, jak i „trójkach” skład odżywczy jest bardzo podobny. Co ciekawe, według wielu ekspertów najtańsze jajka klatkowe są najbezpieczniejsze, ponieważ w tym systemie zachowane są najlepiej wszelkie standardy sanitarne. Jajka prosto od kur trafiają taśmą do chłodni, ponadto precyzyjnie dobrana pasza eliminuje ryzyko, że kura zje coś nieodpowiedniego, co może zdarzyć się na wolnym wybiegu.

Bez względu na to, w jakiej formie lubimy jajka, warto je jeść kilka razy w tygodniu. Szczególnie powinny o nich pamiętać osoby aktywne fizyczne, dla których jest to źródło cennego białka niezbędnego do prawidłowej pracy mięśni i ich regeneracji po wysiłku. Z tego też względu ulubione dania z jajek powinniśmy jeść na śniadanie – porcja jajecznicy, delikatne jajka w koszulce lub choćby na szybko ugotowane jajko na miękko dodadzą nam energii na rozpoczęcie dnia.